Er was een levendig muziekleven aan het Stadhouderlijk Hof 1775 – 1795.

Tal van, nu merendeels vergeten, Nederlandse hofcomponisten componeerden voor de bals aan het hof van Stadhouder Willem V en Prinses Wilhelmina van Pruisen, maar ook voor intieme ontvangsten thuis in de stadhouderlijke residentie op het Binnenhof of op Huis Den Bosch in Den Haag, dan wel op hun buitenverblijf, Paleis ’t  Loo in Apeldoorn. Na zijn vlucht naar Engeland als gevolg van de Patriottische omwenteling en het uitroepen van de Bataafse Republiek in 1795, woonde het stadhouderlijk echtpaar op Hampton Court in Londen. Het stadhouderlijk gezin zal ook hier zeker naar muziek geluisterd hebben.

In het Inhuldigingsjaar 2013 brengen Shin Hwang – fortepiano, Yuki Horiuchi – viool en  Fernando Santiago Garcia – cello, een programma voor een intieme avond met kamermuziek aan het hof van de Oranjes aan het einde van de 18de eeuw.

Programma: 

Johann August Just (1750-1791)

Sonatina in F major, No. 3 Allegro – Larghetto – Menuetto – Angloise

Johannes Colizzi (1742-1808)

Piano Trio in C major, Opus 5, No. 1 Allegretto – Andante – Menuet

Christian Ernst Graaf (1723-1804)

Piano Trio in F major, Opus 13, No. 1 Allegro – Rondo

Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791)

Violin Sonata nr. 17 KV 296 in C major. Allegro Vivace – Andante Sostenuto – Allegro

Divertimento in B-flat KV 254. Allegro assai – Adagio – Rondo. Tempo di menuetto

De componisten:

Christiaan Ernst Graaf (1723-1804) was van oorsprong een Duitse kapelmeester en componist, die 1754 tot aan zijn pensionering in 1790 hofkapelmeester aan het hof van de weduwe van stadhouder Willem IV en later van de stadhouder Willem V was. Hij overleed in 1804 te Den Haag, alwaar hij in de Grote Kerk begraven werd.

Zin stijl is het beste te vergelijken met de Mannheimers en met de jongere zonen van Johann Sebastian Bach (o.a. Johann Christian Bach), terwijl hij op latere leeftijd meer in de stijl van Joseph Haydn componeerde. Hij hield zich keurig aan de stijlconventies van zijn tijd en is niet als vernieuwend te beschouwen. Zijn muziek is vooral in de galante stijl en ligt makkelijk in het gehoor. De pianotrio’s die deze avond gespeeld worden, zijn geheel volgens de stijl van die tijd. Ze zijn te spelen als pianosonates, als sonate voor viool en piano en als volwaardig pianotrio, waarbij de cello al dan niet een zelfstandige partij krijgt, of dat de cellist over de schouder van de pianist meekijkt en de linker hand van de piano volgt. Deze pianotrio’s zitten daar een beetje tussen.

Johann Andreas Kauchlitz Colizzi (1742-1808) zou waarschijnlijk in Bohemen geboren zijn en verhuisde op zijn 24e naar Nederland.

De achternaam ‘Colizzi’ is vermoedelijk de Italiaanse versie van zijn derde voornaam Kauchlitz; mischien een cosmetische ingreep, om aan zijn positie als leraar in de Italiaanse taal meer gewicht te verlenen? Na omzwervingen door Europa arriveerde hij in 1766 in Leiden. Op 15 juni van dat jaar schreef hij zich in aan de Leidse universiteit als taalleraar. Behalve taalleraar was Colizzi ook musicus: als universiteitsmusicus, als muziekleraar, en als muziektheoreticus. Er zijn echter ook bronnen die beweren dat hij een Nederlander was, die zijn naam Van der Kolk om commerciële redenen veranderde in een Boheemse/Italiaanse achternaam. Zowel de Boheemse als de Italiaanse componisten lagen goed in de markt.

Na zijn huwelijk vestigde Colizzi zich in 1777 in Den Haag, waar hij actief was als hofmusicus, en wederom als muziekleraar. Zo gaf hij onder andere Louise van Oranje Nassau en prins Willem, de latere Koning Willem I, les.

Colizzi heeft een omvangrijk oeuvre nagelaten, dat naast een aantal muziektheoretische geschriften, uit een groot aantal composities van diverse aard bestaat.

Het hier gespeelde pianotrio is, zoals reed bij Christiaan Ernst Graaf werd vermeld, een sonate voor viool en pianoforte, waarbij de cellopartij eigenlijk de linkerhand van de piano speelt en het geheel ook als sonatina voor pianoforte solo gespeeld kan worden. Het middendeel, een Romance in andante tempo, is gebaseerd op een populair wijsje uit die tijd; men vindt deze melodie bij veel Nederlandse, maar ook Franse componisten terug.

Johann August Just (1750-1791) zorgt eveneens voor enige verwarring rond zijn geboorteplaats. Er zijn bronnen die Grönningen in Duitsland vermelden, maar er zijn andere bronnen die stellen dat in Groningen zelf de naam wordt uitgesproken als “Grunningen” en dat de schrijfwijze “Grönningen” derhalve op Groningen duidt. Voeg daarbij dat een groot deel van zijn opdrachtgevers uit de omgeving van Groningen en Leeuwarden kwamen, en Groningen als geboorteplaats wordt waarschijnlijker. Hij is omstreeks 1791 in Den Haag overleden, alwaar hij de muziekleraar van de Prinses van Oranje was. Ook zijn stijl is als braaf en weinig vernieuwend te betitelen. Hij schreef veel pedagogische werken, die in zijn lespraktijk gebruikt werden.

Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) verbleef aan het Stadhouderlijk Hof tussen 1765 en 1766. De viool-sonate KV 296 is echter uit 1778 en een duidelijk volwassen werk.

Het Divertimento KV 254 is in 1776 ontstaan. Het is duidelijk een muziekstuk, in de vorm van een pianotrio, om in kleine kring te “divertiseren”, te verstrooien. De muziek is echter duidelijk van een hoger gehalte dan die van de Haagse Hofcomponisten. Hoe dan ook, in Nederland, en zelfs in Den Haag klonk ook andere muziek dan de brave composities van de hofcomponisten.

informatie: Dr. O.S. van Hees, conservator pianofortes museum Geelvinck Hinlopen Huis te Amsterdam

De musici:

Yuki Horiuchi began her studies on the violin with Kiyoshi Okayama at the age of two. She graduated with a Bachelors and Masters degree from the Tokyo National University of Fine Arts and Music, where she studied with Wakamatsu Natsumi and received additional instruction from the famed conductor, Masaaki Suzuki. She was twice awarded the Acanthas Award, an award which is granted to music students who graduate with the highest ranking. She has performed and recorded in several significant venues. Amongst them, she has performed and recorded the music of Corelli, Vivaldi, and Mozart with the Baroque orchestra of Enrico Onofri available on the Anchor Recording Label.

Shin Hwang, a prize-winner of the 1st International Westfield Fortepiano Competition, recently completed a dual master’s degree in Piano and Fortepiano Performance at the University of Michigan. As a versatile keyboardist, he has won recognition in both modern and historical performance. In 2010, he won Second Prize in the Ann Arbor Society of Musical Arts, Young Artist Competition and in 2012, he was a laureate of the Jurow International Harpsichord Competition. In 2011, he was invited by Malcolm Bilson to perform at the United States Library of Congress for the American Musicological Society Lecture Series: “What the Autograph Can Tell Us: Beethoven’s Sonata in E major, Opus 109”. Other significant performance engagements include solo performances in the Vredenburg Leeuwenbergh in Utrecht, and Het Bethanienklooster and the Museum Geelvinck Hinlopen Huis in Amsterdam. As a recipient of the prestigious Fulbright Scholarship, he is currently studying at the Royal Conservatory of the Hague with Bart van Oort and Jacques Ogg.

Fernando Santiago García obtained his Bachelor Degree in 2011 at the Koninkljk Conservatorium in The Hague with the highest marks, as a student of Lucia Swarts and Dmitri Ferschtman. As a modern cellist he has been a member of the European Union Youth Orchestra and the Gustav Mahler Accademy in Bolzano. He has worked together with the violinists Lucy van Dael, Vera Beths and Kees Hülsmann. Fernando has received masterclasses from Wolfgang Boettcher, Raphael Wallfisch, Harro Ruijsenaars, Hidemi Suzuki and Bart van Oort, and he has performed in the major concert halls in The Netherlands, including Concertgebouw (Amsterdam), Dr. Anton Philipszaal (The Hague), Vredenburg (Utrecht) and De Doelen (Rotterdam). In 2010 he was appointed assistant teacher in the department for Young Talents at the Koninklijk Conservatorium, working with Jan-Ype Nota and Lucia Swarts. Since 2011, he has focused on studies in historical performance practice with Anner Bylsma and Lucia Swarts.

Ganer tafelpiano 1780

De Ganer 1780 is beschikbaar gesteld uit de privé collectie van Dr. O.S. van Hees. Het is een (zeer) vroeg model van een typisch Engelse tafelpiano, single action, met een intieme, ietwat zoete toon. Daardoor is het bijzonder geschikt voor de pianotrio’s die rond 1780 geschreven zijn, zoals de muziek van deze avond. Muziek die bedoeld is om in kleine kring te spelen. De beroemde fortepianist Bart van Oort noemde deze Ganer één van de beste vroege Engelse tafelpiano’s die hij ooit bespeelde. In de Geelvinck Salon op zondag 8 september 2013 kunt u de Ganer beluisteren.