Het thema van deze 8e editie van ons festival is “Fortepiano. Fashion & Dance”. In de tweede helft 18e en begin 19e eeuw voltrok zich een maatschappelijke aardverschuiving. Dat heeft ook zijn weerslag op de muziek. Dans vormde een belangrijk onderdeel van het sociale leven. Gabriele Toia legt uit hoe deze maatschappelijke veranderingen dans en muziek beïnvloed hebben. Dat doet hij aan de hand van werken van Mozart, Haydn, Clementi en Paisiello. Ook speelt hij een eigen compositie. Toia speelt op originele historische fortepiano’s gebouwd door Heilmann (c. 1785) en Graf (1826).

Gabriele Toia

De uit Italië afkomstige pianist en muziekwetenschapper Gabriele Toia specialiseerde zich internationaal op fortepiano, klavichord, klavecimbel en harp. Naast de historisch geïnformeerde muziekpraktijk, kreeg hij gaandeweg belangstelling voor improvisatie, een aspect van de klassieke muziek, dat de laatste tijd onder kenners steeds meer aandacht krijgt. Toia is verbonden aan het Conservatorium van Genève. Tevens componeert hij: in zijn composities staat hij veelal een brug naar de jazz. Toia is veel gevraagd op festivals en concertpodia door heel Europa. In enkele voorgaande edities van ons festival heeft hij ook opgetreden en één van zijn nieuwe composities zal ook te horen zijn in “New Frontiers” op 18 augustus in Museum Cromhouthuis.

Matthäus Heilmann en Conrad Graf

Matthåus Heilmann (1744-1817) was Hoforgel- en Instrumentenmaker van het hof van de keurvorst-aartsbisschop van Mainz totdat in 1790 in de stad, aangestoken door de Franse Revolutie, een revolte uitbrak die zou leiden tot de vestiging van de Mainzer Republiek. Onze fortepiano stamt van vóór deze revolutie. Van de hand van Heilmann hebben slechts vier fortepiano’s de tand des tijds doorstaan en deze bevinden zich nu alle in musea. Het instrument is geliefd bij musici en er zijn diverse kopieën van gemaakt, waarbij ons exemplaar als voorbeeld heeft gediend. U beluistert bij ons het origineel, waarop onder meer ook Benjamin Britten en Christopher Hogwood hebben gespeeld toen het zich nog in de Colt Collectie (Engeland) bevond.

In het keizerlijke Wenen verkreeg ook Conrad Graf (1782-1851) het predicaat hofleverancier. Zijn fortepiano’s waren bijzonder geliefd en daardoor kon hij een bloeiend bedrijf opbouwen. Van de ruim 3000 door hem gebouwde instrumenten bestaan er nog zo’n 60, die nog steeds door kenners zeer gevraagd zijn. Grafs fortepiano’s zijn aanzienlijk zwaarder gebouwd dan de instrumenten van zijn voorgangers: deze zware constructie is gericht op het verkrijgen van een lange, zingende toon, die juist in die tijd zeer geliefd was. Deze innovatie ging wel ten koste van de sprankelende frisheid, die zo kenmerkend is voor de vroege fortepiano. Dit instrument is subliem gerestaureerd door Edwin Beunk (Collectie Beunk): u hoort het prachtige geluid zoals dat een kleine twee eeuwen geleden klonk en u zult verstelt staan hoe dat verschilt van de moderne concertvleugel.