Het weekend van 23 – 24 en 25 oktober viert Felix Meritis de Verlichting.

Fortepianiste Ursula Dütschler kiest voor Beethoven, Hummel en Clementi, waarin zij de overgang naar de Romantiek als reactie op de Verlichting muzikaal in beeld brengt.

Voorwoord door Jurn Buisman over de Sweelinck Collectie en de conclusies van het symposium van het Geelvinck Fortepiano Festival op 20, 21 en 22 oktober 2015. Dit symposium was gericht op bespeelbare historische piano’s en de historisch geïnformeerde muziekpraktijk. Dr. Jurn Buisman is algemeen directeur van Museum Geelvinck, dat de Sweelinck Collectie beheert. Deze collectie met meer dan 90 historische piano’s is de belangrijkste collectie met bespeelbare pianofortes en tafelpiano’s in Nederland. Ongeveer de helft van deze instrumenten is gebouwd in Amsterdam en vormt een belangrijk onderdeel van het Nederlands muzikaal erfgoed.

Beethoven /  Hummel / Clementi en de Verlichting

De componisten van dit programma componeerden allen in de overgangsperiode van Verlichting naar Romantiek. De Verlichting volgde de ratio en vroeg om structuur, om relatieve eenvoud in melodievoering en stemvoering, niet-programmatisch en vinden we terug in de Klassieke muziek.
De Romantiek ontstaat als tegenbeweging op de Verlichting en volgde juist het gevoel en de behoefte aan vrijheid in denken én voelen. We vinden in de Romantiek dan ook veel muziek over de beleving van de ongerepte natuur, over onbereikbare liefdes, over persoonlijke religieuze belevingen, kortom, over het complete menselijk spectrum van (dramatische of heftige) gevoelens.

Het verlichtingsdenken was gericht op democratisering en gelijkheid, en leidde in 1789 tot de Franse revolutie. Beethoven was democratisch gezind, maar dreigde toch persoonlijke geraakt te worden door de revolutie. Hij vond zijn antwoord op de ontwikkelingen in de Duitse Romantiek. De muziek – en dan met name de instrumentale muziek en in het bijzonder die van Beethoven – ontwikkelt zich in de negentiende eeuw tot de hoogst bereikbare kunstvorm.
Beethoven was een groot bewonderaar van Clementi en de twee kenden elkaar goed.
Clementi was de eerste componist die specifiek voor de piano schreef. Zijn composities hebben Beethoven in zijn werk geïnspireerd. Hij was een van de eerste pianovirtuozen en heeft een belangrijk aandeel gehad in de verbetering van de piano als instrument en heeft belangrijke pianisten onder zijn leerlingen gekend, waaronder ook Hummel.
Hummel was de laatste vertegenwoordiger van de Weense klassiek en de bekendste pianist van zijn tijd. Beethoven en Hummel hun paden kruisten zich regelmatig als concurrenten en ontwikkelden zich tot de twee meest gevierde componisten en virtuozen in Wenen die elkaar bewonderden en respecteerden.

Het concert wordt uitgevoerd op een historische pianoforte met Weens mechaniek, gebouwd door Johann Zahler in Brünn (Brno) omstreeks 1805. Bruikleen Gijs Wilderom (fortepianorestaurator).

Programma:

Ludwig van Beethoven (1770 –1827):
Sonate op 27/1 Quasi una Fantasia in Es groot (1800-1801)
– Andante
– Allegro molto e Vivace
– Adagio con espressione
– Allegro Vivace

Muzio Clementi (1752-1832):
Sonate, Op. 13/6 in c klein (1779)
– Allegro agitato
– Largo e sostenuto
– Presto

Johann Nepomuk Hummel (1778-1837):
Variaties, Op.34/2, over ‘Partant pour la Syrie’ (1810)
– Tempo di Marcia
– Thema, dolce e espressivo

– Ludwig van Beethoven:
Sonate, Op. 31/1 in G groot (1801-1802)
– Allegro vivace
– Adagio grazioso
– Rondo allegretto

– Muzio Clementi:
Op.13 / 6

URSULA DÜTSCHLER           klavecimbel en fortepiano

Ursula Dütschler werd in Thun/Zwitserland geboren en kreeg op vijfjarige leeftijd haar eerste klavecimbel lessen. Zij studeerde op het conservatorium in Bern bij Jörg Ewald Dähler en bij Kenneth Gilbert aan het Mozarteum in Salzburg. In 1990 volgde en studie op de fortepiano bij Malcolm Bilson aan de Cornell University in de Verenigde Staten.

In 1989 won Ursula Dütschler het Internationale Klavecimbel Concours in Parijs, inclusief de prijs voor het onderdeel ‘interpretatie hedendaagse muziek’.

Twee jaar later werd haar de eerste prijs voor fortepiano toegekend op het Internationale Erwin Bodky Concours in Boston.

Op beide instrumenten heeft Ursula Dütschler een veelzijdige concertpraktijk ontwikkeld en is op verschillende podia’s en festivals te horen, zowel als soliste als in diverse kamermuziek ensembles. Ze is de fortepianiste van het ensemble Camerata 1800 dat gespecialiseerd is in muziek rond 1800.

In 1994 nam Ursula Dütschler deel aan de uitvoering van alle pianosonates van Beethoven op fortepiano in Utrecht en New York. Dit project verscheen in 1997 bij Claves Records op CD.

Haar discografie bij Claves Records bevat naast vele kamermuzikale uitvoeringen vier solo opnames voor klavecimbel met werken van Balbastre, Byrd, Scarlatti en Bach.

Verder zijn bij Brilliant Classics 2 CD’s verschenen met sonates van Haydn (2000) en de complete werken voor piano vierhandig en twee piano’s van Mozart met Bart van Oort (2005).

Bij het label Musicaomnia verschenen in 2010 de sonates op.91 van Boismortier voor traverso en klavecimbel met Douglas Worthen.