Peter Sykes speelt werken van Wilhelm Friedemann Bach, Franz Schubert, Frédéric Chopin, John Field en Ludwig van Beethoven op een Meerbach klavichord (c. 1810), een Heilmann fortepiano (c. 1785) en een Conrad Graf fortepiano (1826). Hij geeft uitleg over de werken die hij speelt en over het gebruik van de historische instrumenten (Engels).

Peter Sykes

Als de drijvende kracht achter de opleiding voor ‘early keyboards’ van de Universiteit van Boston en bovendien als hoofddocent verbonden aan de Juilliard School of Music in New York, kan Peter Sykes gezien worden als één van de belangrijkste experts op dit specialisme wereldwijd. Wij zijn bijzonder ingenomen hem overgehaald te hebben ons festival te bezoeken en als key-note speaker een bijdrage te leveren aan ons symposium op 14 augustus in het Geelvinck Muziek Museum Zutphen.

Meerbach klavichord c. 1810

Het klavichord kan gezien worden als een voorloper van de piano dat vooral in zwang raakt in de Renaissance. De techniek is eenvoudig: met een metalen palletje wordt de snaar aangeslagen. Parallel aan de piano bleef het klavichord zich ook ontwikkelen. Omdat het een handzaam en relatief goedkoop instrument is en bovendien geen geluidsoverlast geeft, werd het nog tot in het begin van de 19e eeuw gebruikt. Ook Beethoven componeerde nog op klavichord. In de eerste helft 20e eeuw ontstaat een revival, waarvan een vroeg exemplaar in het Geelvinck Muziek Museum Zutphen te zien is (Goff & Coby, 1934).

Bespeelbare originele historische klavichords zijn uiterst zeldzaam. Meestal wordt op een kopie gespeeld. Wij zijn dan ook bijzonder ingenomen met een origineel èn bespeelbaar klavichord gebouwd door J.C. Meerbach (ook wel Merbach) in Gotha in het eerste kwart van de 19e eeuw. Dit is zo’n instrument waarop Beethoven gespeeld zou kunnen hebben. Er zijn slechts zeer weinig klavichords van de hofleverancier Meerbach bewaard gebleven. Dit exemplaar is afkomstig uit de Colt Collectie (Engeland). Charles F. Colt heeft het instrument in de jaren ’70 van de vorige eeuw laten restaureren, waarbij de buitenzijde de huidige uitbundige kleurstelling kreeg. Hij heeft toen de binnenzijde van de klep laten beschilderen door de bekende Ierse kunstenaar Hector McDonnell. Dit voorjaar heeft Sander Ruys het instrument opnieuw gerestaureerd, zodat het weer goed bespeelbaar is.

Heilmann fortepiano c. 1780-1790

Dit instrument is gebouwd door Matthäus Heilmann (1744-1817) in Mainz. Ook van deze bouwer zijn slechts enkele instrumenten bewaard gebleven en deze bevinden zich alle in musea. Meestal wordt er op kopieën gespeeld, waarvoor ons instrument model heeft gestaan. Onze Heilmann is eveneens afkomstig uit de Colt Collectie (en voordien de Neupert Collectie in Neurenberg). Coryfeeën als Benjamin Britten, Christopher Hogwood en Malcolm Binns hebben er op gespeeld en opnames op gemaakt (o.a. voor de BBC). Doordat een hamervanger ontbreekt, dwingt het instrument tot een zeer zachte aanslag. De Heilmann fortepiano leent zich bijzonder goed voor werk uit de tweede helft 18e eeuw. Het instrument is een lieveling van musici, die zich op deze periode richten (in juni werd er reeds een opname op gemaakt).

Conrad Graf fortepiano 1826

De Weense hofleverancier Conrad Graf (1782-1851) kan gerust gekenschetst worden als één van de meest gevierde producenten van de Weens-mechaniek fortepiano uit het tweede kwart van de 19e eeuw. Ten opzichte van de twee eerder genoemde bouwers, heeft zijn bedrijf er relatief veel vervaardigd: ca. 3000. Daarvan zijn er wereldwijd nog zo’n zestig bewaard gebleven. Verschillende zijn reeds door Edwin Beunk subliem gerestaureerd: dit exemplaar uit 1826 is er één van. Het instrument heeft vier pedalen: una-corda, bassoon, moderator en demping. Niet alleen in de tijd van Conrad Graf, maar ook vandaag-de-dag behoren zijn instrumenten tot de meest gevraagde fortepiano’s ter wereld.