‘À la Turca’ door Kaoru Iwamura

6 mei 2012 | ,
De dreiging van de Turken voor Wenen was nog niet geweken, of ‘naar de Turckse smaak’ kwam in de mode, ook in de muziek. Mozart schreef zijn ‘Rondo alla Turca’, waar de Turkse marsmuziek in doorklonk. Fortepiano’s werden voorzien van exta pedalen voor special effects, zoals een drum-register met trommel en bellletjes-mechaniek, de Janitsarenroffel. Hoe dat klinkt? De fortepianiste Kaoru Iwamura speelt op 6 mei Turkse marsen op de Böhmvleugel uit Wenen, 1820 en de bijzondere Lyravleugel uit Berlijn, 1830.

Kaoru Iwamura speelt  ‘à la Turca’  met  Turkse marsen op een Böhm vleugel (Anonym., toegeschreven aan Joseph Böhm, Wenen 1820)  in de Blauwe Kamer en op de Lyravleugel (Schleipp, Berlijn 1830in de Bibliotheek.

Niet alleen Mozart, maar ook Beethoven heeft in ‘Turkse stijl‘ muziek gecomponeerd. Kaoru brengt ook een onbekende Turkse mars van Michael Haydn (de broer van) ten gehore.

 

De Janitsarenroffel en het fagot-register

Beide instrumenten hebben iets bijzonders en dat zit in de pedalen.

Aan het eind van de 18de en tot ver in de 19de eeuw werden door pianobouwers fortepiano’s, waar zowel deze Böhm vleugel als de Lyravleugel toe behoren, soms voorzien van extra pedalen voor ‘special effects’. Zo is er de ‘Janitsarenroffel‘, een extra drum-register met trommel- en/of bel-mechaniek, waarmee het Turkse karakter van de compositie versterkt kon worden en dat moest klinken als de muziek, waarmee de Ottomaanse strijdmacht optrok tot aan de poorten van Wenen in 1683.

De Böhm is een 6-octaafs instrument met vijf pedalen: een una-corda (of verschuif pedaal), een fagot (of bassoon pedaal), een sostenuto (of doorklink pedaal), een demper en een slagwerk (of Janitsarenroffel).

Een bijzonder aspect aan de Lyravleugel is het zogenoemde fagot-register, dat door een extra pedaal tot klinken kan worden gebracht. Deze Lyravleugel is de enige bespeelbare Lyravleugel in Nederland.

De Böhm is ons vriendelijk ter beschikking gesteld door Gijs Wilderom. De Lyravleugel behoort tot de Sweelinck Collectie.

 

Dit recital vindt plaats in het kader van de viering van 400 jaar diplomatieke relaties tussen Nederland en Turkije.



Locatie