‘À la Turca’ door Kaoru Iwamura
6 mei 2012 | ,
Kaoru Iwamura speelt ‘à la Turca’ met Turkse marsen op een Böhm vleugel (Anonym., toegeschreven aan Joseph Böhm, Wenen 1820) in de Blauwe Kamer en op de Lyravleugel (Schleipp, Berlijn 1830) in de Bibliotheek.
Niet alleen Mozart, maar ook Beethoven heeft in ‘Turkse stijl‘ muziek gecomponeerd. Kaoru brengt ook een onbekende Turkse mars van Michael Haydn (de broer van) ten gehore.
De Janitsarenroffel en het fagot-register
Beide instrumenten hebben iets bijzonders en dat zit in de pedalen.
Aan het eind van de 18de en tot ver in de 19de eeuw werden door pianobouwers fortepiano’s, waar zowel deze Böhm vleugel als de Lyravleugel toe behoren, soms voorzien van extra pedalen voor ‘special effects’. Zo is er de ‘Janitsarenroffel‘, een extra drum-register met trommel- en/of bel-mechaniek, waarmee het Turkse karakter van de compositie versterkt kon worden en dat moest klinken als de muziek, waarmee de Ottomaanse strijdmacht optrok tot aan de poorten van Wenen in 1683.
De Böhm is een 6-octaafs instrument met vijf pedalen: een una-corda (of verschuif pedaal), een fagot (of bassoon pedaal), een sostenuto (of doorklink pedaal), een demper en een slagwerk (of Janitsarenroffel).
Een bijzonder aspect aan de Lyravleugel is het zogenoemde fagot-register, dat door een extra pedaal tot klinken kan worden gebracht. Deze Lyravleugel is de enige bespeelbare Lyravleugel in Nederland.
De Böhm is ons vriendelijk ter beschikking gesteld door Gijs Wilderom. De Lyravleugel behoort tot de Sweelinck Collectie.